De onafhankelijke media als grote boze wolf

21 september 2012. In het anders zo rustige, Groningse dorpje Haren is vanavond een knalfeest aan de gang. Duizenden feestgangers komen af op een sweet sixteen party, bedoeld voor de vrienden van een jarig meisje. Compleet uit de hand gelopen en voor meer dan 1.000.000 euro schade. Allemaal door een enorme media hype. Maar wie geef je daarvan de schuld? De hostess van het feestje, een 15-jarig meisje? Of Facebook, het medium waarop de oproep verspreid werd? De gemeente Haren? De relschoppers? Niet echt een van bovenstaande, naar mijn mening. Volgensmij is in dit geval de onafhankelijke media van alles te verwijten, niet Facebook en zeker Merthe niet.

Als sinds jaar en dag is de ontwikkeling van media een gevoelig punt geweest. Immers, al sinds de uitvinding van de boekdrukkunst circa 1450, is er al hommeles. Bij het boek waren de argumenten duidelijk. Zo zou het het geheugen van de mensen verminderen, omdat ze nu niet meer de moeite hoefden te nemen iets uit hun hoofd te leren. De mensen zouden liever handgeschreven boeken lezen. Kortom, het was helemaal niet praktisch. Toen bijna vijf eeuwen later de televisie in beeld kwam, was het boek inmiddels geaccepteerd. Sterker nog, als je niet las, wie was je dan? Er waren nog maar weinig mensen die überhaupt niet konden lezen, binnen de grenzen van Nederland blijvend natuurlijk. Maar de televisie was bijna dodelijk, vonden enkele critici. Het boek zou verdwijnen, net als de kranten, en mensen zouden na een poosje absoluut niet meer zonder dat apparaat kunnen, ze zouden er afhankelijk van worden. Hetzelfde ging op voor de mobiele telefoon, het internet en nu Facebook.

Facebook is een medium, oorspronkelijk bedoeld om foto's en berichten met vrienden uit te wisselen in een beschermde omgeving. In vijf jaar tijd is Facebook veranderd in een open sociale omgeving waarin de meeste informatie voor iedereen zichtbaar is. Dit staat onder andere in een artikel van 25 mei 2010 uit het archief van nrc.nl. Hierin wordt ook vermeld dat er veel kritiek is van security bedrijven op de gemakkelijkheid waarmee derde partijen, zoals commerciële adverteerders  aan gegevens van de facebookers kunnen komen. En nu krijgt Facebook dus van sommige mensen de schuld voor het uit de hand lopen van Haren: Project X. Niet helemaal eerlijk, volgens mij. Facebook is namelijk een medium dat gemaakt wordt door zijn gebruikers. Alles wat er op staat wordt er door mensen op gezet, die als het goed is allemaal na kunnen denken over wat ze op dat moment waar plaatsen. Het is niet zo dat er een hogere autoriteit alle posts, statussen en afbeeldingen die geplaatst worden controleert.

Dus, als de mensen die berichten plaatsen verantwoordelijk zijn, is het dus de schuld van Merthe. Zij vergat immers haar Project X evenement af te schermen...
Nee, Merthe kon er ook niet zoveel aan doen dat dit zo ontzettend uit de hand gelopen is. Ze had misschien beter op kunnen letten, maar zij is ook maar een mens, ze is 15, dus niet alwetend en vergissen is menselijk.

Wie er, in mijn oogpunt, de schuld gegeven kan worden, zijn de onafhankelijke media, zoals de NRC, NOS,  Nieuwsuur, De Telegraaf,  Een Vandaag, RTL Nieuws, RTL Boulevard, DWDD et cetera  Zodra het nieuws uit was, werd het door al de bovenstaande opgepikt, wat op zich niet zo gek is. Wel gek vind ik het feit dat er op de redactie niet even net iets beter nagedacht werd over wat dit nieuws voor hype kon veroorzaken. Ze hadden het natuurlijk nooit helemaal kunnen voorzien, en de schuld ligt ook niet compleet bij hen, maar als je zoiets op de hele Nederlandse televisie op alle publieke en commerciële omroepen uitgebreid gaat bespreken, is de kans natuurlijk vrij groot dat het opgepikt wordt door veel meer mensen dan wanneer je het een beetje doodzwijgt. Dan staat het namelijk alleen op Facebook, en het is heus niet zo dat alle facebookgebruikers dat te zien krijgen. Om eerlijk te zijn is de reden dat ik van dit hele gedoe weet, het feit dat ik zo nu en dan nog wel eens een krant lees of het nieuws kijk.

De media, maar dan vooral de oude, heeft een Facebook berichtje enorm opgeblazen. Een deel van de schuld zal ongetwijfeld bij Merthe en Facebook liggen, maar de eigenlijke mediahype is toch vooral veroorzaakt door de reportages, spotfilmpjes, krantenartikelen en nieuwsitems van one vrienden uit Hilversum, die ook van geen ophouden wisten.

"Mijn mama stopt me 's avonds in!"

Stel  je voor; je loopt in Nederland over het schoolplein van een basisschool tijdens de pauze. Wat verwacht je dan?  Groepjes kinderen die spelen met een bal, die op het klimrek klimmen, aan het hinkelen zijn, op de grond zitten en gezellig met elkaar kletsen.  Maar in plaats daarvan zie je allemaal kleine individuen die zelfs in de pauze met hun rekenboek op schoot zitten om nog die ene som af te maken die ze niet snapten, of alvast het volgende hoofdstuk doorlezen zodat ze straks alles al ongeveer snappen en slimme vragen kunnen stellen in de les. Geen Nederlands scenario. Voor ons geen realiteit. Toch zijn er landen in de wereld waar dit de orde van de dag is.

Neem bijvoorbeeld Singapore. In dit kleine landje in Zuid-Oost Azie is in de afgelopen jaren de welvaart enorm toegenomen. Hoe dat komt? De jeugd. Ze zijn zo veel intelligenter dan voorgaande generaties! Maar is dat wel zo? Hoe intelligent ben je, als je al op je 8^ste wordt bijgespijkerd in Engels, rekenen en Chinees? En ben je dan wel kind geweest? Je ouders maken zich daar op dat moment maar weinig zorgen om. Wat wel belangrijk is: even goed zijn als alle andere kinderen, zo mogelijk nog beter. Ouders smijten enorm veel geld over de balk, hoewel zij dit natuurlijk niet zo zien, om de hoofdjes van hun koters vol te stampen met nog een extra kwadratische vergelijking of de vervoeging van Chinese werkwoorden. Ze moeten wel: “Als we het niet doen, verliezen ze het van andere kinderen!”

Het moge duidelijk zijn dat in Singapore de prioriteiten een beetje anders liggen dan hier. Ik krijg geen toestemming om na het eten de afwas te laten staan, om die 10 voor Frans toch kunnen halen.

Dat heeft waarschijnlijk deels te maken met het feit dat mijn ouders niet gisteren uit de boom zijn gevallen en best wel door hebben dat het waarschijnlijker is dat ik een film ga kijken als ik eenmaal die afwas ontlopen heb, dan dat ik echt Frans ga leren. Maar toch vinden mijn ouders het net zo belangrijk dat ik zelfredzaam ben en toch weet dat een afwasborstel niet bedoelt is om je haar te kammen, als dat ik weet hoe je 'avoir' vervoegt. Maar niet in Singapore. Nee, daar stellen ouders hun scheiding uit tot na het eindexamen om stress te voorkomen en stopt paps of mams met werken zodat hun kindertjes niet gehindert worden in hun leerprocessen en naar Oxford kunnen.

Maar wat voor effect heeft dit op de kinderen zelf? Als pappie en mammie stoppen met werken, zodat ze hun kinderen beter kunnen begeleiden, hoe zelfstandig zijn die kinderen dan? Ik vraag me dan af of ze, als ze straks op die prestigieuze universiteit zitten en op zichzelf wonen, wel in staat zijn om hun eigen eten te koken. Niet dat dat in Singapore nou per se nodig is, aangezien het land de hoogste miljonairsdichtheid ter wereld heeft en een miljonair net zo makkelijk een kok inhuurt. Toch vind ik dat ieder kind recht heeft op een lievelingsknuffel, geen lievelingsrekenmachine, en ouders die je 's avonds instoppen en een leuk verhaaltje vertellen, in plaats van je te vragen naar het kwadraat van pi.

Gebaseerd op: artikel uit de NRC next